از مجموع 106 نویسندهای كه تاكنون مدال نوبل ادبیات را به گردن آویختهاند، تنها 27 نفر غیراروپایی بودهاند! جالبتر آنجاست كه بدانیم.....
جایزهی نوبل ادبیات اگرچه معتبرترین جایزه ادبی جهان محسوب میشود، اما گاه به قضاوت نادرست متهم شده و اشاره انگشت اتهام اهالی قلم را برای خود خریده است.
دیدگاه اروپامدار اعضای آكادمی نوبل را شاید بتوان در بررسی اجمالی به آمار جوایز اعطا شده طی 111 سال برگزاری این جایزهی مهم از نظر گذراند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بسیاری از كارشناسان ادبی مدعی هستند آكادمی نوبل توجه ویژهای به كشورهای اروپایی نشان میدهد؛ تا آنجا
كه وقتی در دایرهالمعارف آنلاین ویكیپدیا جایزهی نوبل ادبیات را جستوجو میدهید، با بخشی مجزا به نام «Euro Centerism» به معنای «اروپامداری» مواجه میشوید.
از مجموع 106 نویسندهای كه تاكنون مدال نوبل ادبیات را به گردن آویختهاند، تنها 27 نفر غیراروپایی بودهاند! جالبتر آنجاست كه بدانیم سهم كشور كمجمعیتی چون سوئد كه تاكنون هشت برندهی نوبل را به دنیا معرفی كرده، از كل كشورهای قاره آسیا (با پنج نوبل ادبیات) بیشتر بوده است.
واكنش اعضای تصمیمگیرنده این جایزهی ادبی نیز در نوع خود جالب توجه است؛ سال 2010 «هوراس آنگداهل» ـ به عنوان دبیر آكادمی نوبل ـ اروپا را محور اصلی جهان خطاب كرد. به نظر میرسد همین دیدگاه میتواند توجیهی برای این جهتگیریهای جغرافیایی باشد.
این در حالی است كه «آلفرد نوبل» در وصیتنامهی آخر خود هیچگونه تبعیضی میان نویسندگان از سراسر جهان قائل نشد و شرط اصلی را خدمت در راستای ایدهآلها به دنیای ادبیات دانست.
در میان كشورهایی كه موفق به كسب نوبل ادبیات شدهاند، نویسندگان فرانسوی حرف اول را میزنند. اولین برندهی نوبل «سولی پرودوم»، نویسندهی فرانسوی بود كه ظاهرا این مدال برای كشورش خوش یمن بود، چراكه پس از او 14 نویسندهی هموطنش موفق به دریافت این جایزهی ارزشمند شدند.
از سرشناسترین چهرههای ادبیات فرانسه كه نوبل ادبیات را به دست آوردهاند میتوان از «رومن رولان»، «هنری برگسون»، »آندره ژید»، «آلبر كامو»، «كلود سیمون» و «ژان پل سارتر» ـ كه الته از دریافت جایزه امتناع كرد ـ نام برد.
پس از فرانسه، دو كشور آمریكا و انگلستان هریك با 10 جایزهی نوبل مشتركا در رتبهی دوم قرار دارند. آمریكا برای كسب اولین جایزه سه دهه انتظار كشید تا «سینلكر لوییس» در سال 1930 آن را به چنگ آورد. «تونی موریسون» نیز آخرین آمریكایی بود كه در سال 1993 عنوان برندهی نوبل ادبیات را از آن خود كرد.
«جورج برنارد شاو»، نویسنده معروفی بود كه اولین جایزه نوبل ادبیات را در سال 1925 برای انگلستان به ارمغان آورد. طی هشت دهه بعد شخصیتهای نامآشنایی چون «تی.اس.الیوت» (1932)، «برتراند راسل»(1950)، «ویلیام گلدینگ»(1983) و «هارولد پینتر»(2005) این جایزهی ارزشمند را به انگلیس آوردند. «دوریس لیسنگ»، نویسندهی مشهور متولد ایران نیز بهعنوان آخرین انگلیسی در سال 2007 جایزهی نوبل را در دست گرفت. وی همچنین لقب پیرترین برندهی نوبل ادبیات را نیز یدك میكشد.
كشورهای آلمان و سوئد هریك هشت جایزه نوبل را كسب كردهاند و در این فهرست مشتركا رتبهی سوم را به دست میآورند. پس از آن ایتالیا(6)، اسپانیا(5)، لهستان(4)، ایرلند(4) و شوروی سابق(3) دیگر كشورهایی هستند كه به دفعات مفتخر به دریافت جایزه نوبل در حوزهی ادبیات شدهاند.
از دیگر نكات قابلتوجه راجع به اعطای جایزه نوبل ادبیات میتوان به تعداد برندگان قارهی پهناور آسیا اشاره كرد كه در مقایسه با كشورهای كوچك اروپایی عدد بسیار پایینتری است.
اولین جایزهی نوبل ادبیات در قاره آسیا را «رابیندرانات تاگور» از هند در سال 1913 كسب كرد. «وی.اس. نایپل» دیگر نویسندهی هندیتبار بود كه در سال 2001 موفق به كسب این جایزه شد.
كشور ژاپن نیز دوبار در سالهای 1968 (یاسوناری كاواباتا) و 1994 (كنزابورو اوا) نوبل ادبیات را برای اهالی آسیا به ارمغان آورد. «جا او شینگ جیان» نویسندهی چینی بود كه در سال 2000 از سوی آكادمی نوبل ادبیات شایستهی دریافت این جایزه شناخته شد.